Jan Rinse Brouwer
De oudste broer van Aurelia Brouwer was Jan Rinse. Hij trad in het voetspoor van zijn Amelander voorouders en dus ging hij naar zee. Uiteindelijk werd hij kapitein, maar met dat verschil dat zijn voorvaderen voeren naar de Oostzee en de Baltische Zee en hij verlegde de koers naar Nederlands Indië.
Hij werd geboren op 16 maart 1832 te Nes, Ameland, als zoon van Rinze Jans Brouwer en Aurelia van Gurkom, en hij zou 59 jaar oud worden (ovl. 05 dec 1891 Sneek)
Jan Rinse is in dit digitale tijdperk aardig te traceren via journaals en kranten berichten uit de oude tijd. Zie een aantal voorbeelden hier onder.
Daarnaast is er een uitvoerige herinnering van Jan Rinse Wartena (kleinzoon van Kap. Brouwer) overgeleverd, met een beschrijving van het leven van de kapitein en zijn dochter.
* In Maart 1854 monstert hij aan als matroos bij Kapitein J.L. ten Boekel op de driemaster “Nassau”.
* Jan Rinse Brouwer was Mei 1855 3e stuurman op het fregat “Neerlands Indië” bij gezagvoerder Kapitein G.A. Wagner.
* Jan Rinse was 1sten stuurman, aan boord van het fregatschip “Acadia”, Kapitein C. Huizer van Reenen, op de reize van Texel naar St. John N.B. en terug naar Liverpool, 14 Aug. 1863 – 20 Jan. 1864.
* Jan Rinse was den eersten stuurman, aan boord van het brikschip “Gebroeders“, Kapitein J.F. Arkman, op de reize van Amsterdam naar Java en terug, 11 Juny 1864 – 21 July 1865.
* Jan Rinse was 1e stuurman onder kapitein Visser aan boord van de bark “Henriëtta” tijdens de reis van Amsterdam naar Padang van 16 december 1865 tot 31 augustus 1867.
* Van 1867-1876 was Jan Rinse Brouwer kapitein op de bark “Henriëtta” (zie ook de schaftorder)
* Jan Rinse was in 1878 kapitein op de bark Nicolaas Witsen (De Tijd godsdienstig staatkundig dagblad 13-08-1878)
Reizen van de Henriëtta onder Kapitein Brouwer
bron: scheepsindex.nl
Jan Rinse Brouwer trouwde op 24 maart 1868 te Amsterdam met de 36 jaar oude Maria Elisabeth Cresia Vellekamp, dochter van Jan Adam Vellekamp en Gerdina Maria van der Meer (zij was met de naam Cresia vernoemd naar haar oma van moeders kant: Theresia Greever, roepnaam: Cresia).
Samen kregen ze een dochter Aukje Henriëtta Brouwer, roepnaam: Jet. Zij werd geboren op 06 juni 1870 te Amsterdam, (ovl. 05 dec 1961 Apeldoorn, 91 jaar). Op 7 April 1872 werd er vervolgens een meisje levenloos geboren, en twee jaar later een zoon Rinse Jan Brouwer (Geb. 12 jun 1874 Soerabaja, ovl. 17 jun 1874 Soerabaja)
M.E.C. Vellekamp
In het scheepsjournaal van 1873 dat kapitein Brouwer bijhield op de Henriëtta staat het volgende:
“Vertrokken naar Padang 27 October, aldaar aangekomen 7 Maart, te Soerabaya 20 April, te Tjilatjap den 5 July, vertrokken 7 Augustus, Texel binnen gekomen 28 November 1874.”
(zie een samenvatting van het scheepsjournaal van 1873)
Op die reis waren zijn echtgenote Cresia en hun dochter Jet meegegaan. Cresia was zwanger en zou bevallen te Soerabaja, maar toen ging alles mis. Er brak cholera uit en het pas geboren kindje overleed en kort daarna moeder Cresia eveneens. Zij overleed te Soerabaja op 17 Juni 1874 (aangifte 18 Juni).
Moeder en de baby werden te Soerabaja begraven en vader Jan Rinse nam zijn dochter Jet mee terug naar Amsterdam.
Vermoedelijk heeft kapitein Brouwer na terugkeer van de rampzalige reis zijn huis aan de Hoogte Kadijk verkocht. Uit een tekst uit de kranten blijkt dat Jan Rinse namelijk in 1878 woonde aan de Oudezijds-Voorburgwal No 40:
17-09-1878
Later vertrouwde zijn kind korte tijd toe aan zijn ouders in Leeuwarden, Rinse Jan Brouwer en diens vrouw Aukje van Gurkom. Jan Rinse en zijn dochter werden ingeschreven in het bevolkingsregister van Leeuwarden, komend van Amsterdam, op 6 October 1879. Daar bleef Aukje Henriëtta tot 11 Mei 1880, de datum waarop vader en dochter werden uitgeschreven in Leeuwarden. Zij vertrok met haar vader naar Sneek. Zie verder het verhaal van Jan Rinse Wartena.
Zes jaar na het overlijden van Cresia, namelijk op 29 April 1880, trouwde weduwnaar Jan Rinse (48 jaar oud) te Sneek opnieuw. Dit maal met de weduwe Pietje van Klinken (Geb. 05 nov 1830 Leeuwarden). Zij was dochter van Anne van Klinken en Janke van Zalen. Pietje zou 80 jaar worden (ovl. 29 april 1911 te Arnhem).
Zij was gehuwd geweest met Hendrik Westerhof (ovl. 16 maart 1879 Sneek, 49 jaar). Hendrik Westerhof had een grossierderij annex winkel in koloniale waren in Sneek. Al spoedig na de oprichting van zijn bedrijf stierf Hendrik. Pietje hertrouwde [met Jan Rinse], maar bleef ook in haar tweede huwelijk kinderloos. Uiteindelijk deed ze de zaak, die fa Westerhof bleef heten, over aan een neef van Hendrik Westerhof: Sies Sytzesz Henstra. De hoofdvestiging van de zaak was aan het Leeuwenburg te Sneek. Ook de zoons Piet en Martinus van Sies kwamen in de zaak werken. De crisisjaren maakten aan dit alles echter een einde. De zaak moest worden geliquideerd. Wat overbleef was de kruidenierswinkel aan het Leeuwenburg gedreven door zoon Martinus. Dit bleef zo tot ongeveer 1958. Toen werd de zaak overgedaan aan Albert Heijn. (bron)
Het lijkt er op dat kapitein Brouwer zich na zijn tweede huwelijk geheel terugtrok uit het zeemansleven. Jan Rinse Wartena vertelt bijvoorbeeld dat hij commandant van de brandweer werd in Sneek, en in 1882 toen hij getuige was bij het huwelijk van zijn zuster Martje noemde hij zichzelf kruidenier te Sneek.
07-03-1889
Ook werd hij bestuurslid bij de Sneker Vereniging Hulp In Nood.
20-11-1883
Jan Rinse Brouwer overleed op 5 December 1891
08-12-1891
(Externe) links:
– 1873 / Association Scientifique de France / Beloningsmedaille aan Jan Rinze Brouwer
– Het journaal 1867 van de bark Henriëtta
– http://www.maritiemdigitaal.nl
– Roosje Roos
– Archief Leeuwarder courant
– Scheepsindex
– Stadsarchief Amsterdam
– zoeken Krantenbank Zeeland
– Koninklijke Bibliotheek: historische kranten
– Familie van Klinken
– Kwartierstaat van Jan Rinse Wartena
– opsomming van de Journaals van de Henriëtta
– Onderhoud van het schip bij Jeremias Meijes
– Jacob Spin -> Henriëtta
Overige afbeeldingen mbt Jan Rinse Brouwer
Winkel interieur van winkel in koloniale waren(Sneek 1816)
Author Joop Anker