Petrus van Gurkom Ged. 12 okt 1759 te Leeuwarden, ovl. 31 mrt 1845 te Leeuwarden, ongeveer 85 jaar. Zoon van Dirk Theodorus van Gorcum en Aurelia Atsma.
Beroep(en): Assistent scherprechter, ledesetter te Leeuwarden, Lid Fraterniteit te Leeuwarden in 1786, Burger geworden te Leeuwarden op 27 jan 1786, Lid Volkssociëteit te Leeuwarden in 1795, woont Tweebaksmarkt o.z.B. 214 bij Volkstelling te Leeuwarden in 1808
Tijdens het leven van deze voorvader – de opa van Aukje – werden langzamerhand de lijfstraffen verminderd en zelfs afgeschaft. Wel kon de lijfstraf nog in de het Leeuwarder Huis van Opsluiting en Tuchtiging opgelegd worden volgens artikel 109 van de Gevangenismaatregel 1886:
“voortdurende verstoring der orde en aanslagen tegen personeel kunnen in de bijzondere strafgevangenis te Leeuwarden toepassing van de lijfstraf ten gevolge hebben”. Deze lijfstraf bestond uit 50 (later verminderd tot 25) slagen met de bullepees op het achterste van een gevangene.
In Nederland werd de doodstraf voor een misdrijf in vredestijd op 31 oktober 1860 voor het laatst voltrokken op Johannes Nathan in Maastricht. In 1870 werd de doodstraf in Nederland uit het gewone strafrecht gehaald door het invoeren van een nieuwe wet door minister Van Lilaar.
Als ik het goed heb geteld is Petrus vier maal gehuwd:
(1) Gehuwd 08 jul 1781 te Beers met Aukje van Boerum, Ged. 12 apr 1752 te Leeuwarden, ovl. 05 mei 1792 te Leeuwarden, ongeveer 11 jaar. [Willem Theodorus, de vader van Aukje, was een zoon uit dit eerste huwelijk]
(2) Gehuwd 17 apr 1793 te Roordahuizen met Aafke Adema Ged. 08 mei 1761 te Leeuwarden, begr. 23 nov 1795 te Leeuwarden ,ongeveer 2 jaar.
(3) Gehuwd 17 apr 1797 te Menaldum met Tryntje Kramer Geb. ± 1765, ovl. 02 apr 1808 te Leeuwarden, ongeveer 11 jaar.
(4) Gehuwd 6 nov 1808 te Menaldum met Akke Reins Abbega Geb. 12 juni 1768 in Bolsward, ovl. 05 mrt 1838 te Leeuwarden, ongeveer 30 jaar
Petrus, de op 12-10-1759 in de Westerkerk gedoopte zoon van Dirk, leek aanvankelijk in de voetsporen van zijn vader te treden. Samen hadden ze een bloeiende praktijk als chirurgijns en ledenzetters en zo nu en dan assisteerde Petrus zijn vader ook als scherprechter. Waarschijnlijk had Petrus van Gorcum zijn vader op kunnen volgen als scherprechter, als hij niet in opspraak was gekomen. Petrus was een overtuigd patriot. Toen de Bataafse Republiek in 1795 werd gerealiseerd, werd hij lid van het Leeuwarder stadsbestuur. Hij hield dit nog geen jaar vol. In januari 1796 wordt hij wegens fraude gezocht en vlucht de stad uit
Onderstaande citaten maken duidelijk waarom Petrus zijn vader Dirk niet kon opvolgen. Vader Dirk bleef dus tot op hoge leeftijd de scherprechter van Leeuwarden bij gebrek aan opvolging.
9 April 1795
Heden de gepasseerde Nagt sijn der verscheiden Schepen met gekwetste en sijke Fransen hieraan gekomen, die in de grote kerk zouden geplaatst worden,daar alles in gereedheid was, dog door het opbreken van de banken als andere omstandigheden der vrij wat muffigheeden veroorsaakt was, dus die plaats niet goed gekeurd wierd, om die zieken daar te bergen, sijn alle geplaatst op het prinsen Hoff. Heeden de dag, dat de volksstem gaande was, als in de westerkerk, de menonite kerk, de Luthersche Kerk in de Fraterniteit, als meede op het Stadshuis en sijn op heden de 10 dezer daaruit verkooren:
Burgering, Apotheker.
van Gurkum, alias de beul sijn soon.
Ros, Silversmids Knegt.
van der Wal, Boekbinder.
van Asperen, bakker.
vander Veen, Coopman.
Gorter, Coopman.
Westerveldt, Rentenier.
Falk, Coopman.
Diekstra, Distelateur.
Miedema, gewesen Koetssier.
I.K. Kutsch, Wijncoper.
30 December 1795
heeft een van de Leden van de Municipaliteit sig te buiten gegaan, dat hij als Commissaris sat bij de opbreng der vijffentwintigste penning, dat hij sig van het geld, het welk in de losse bakken stond, bediende, het welk door eene swangere vrouw gesien werdt, die het selve heeft uitgebragt, en is van dat gevolg geweest, dat hij des Saturdags, sijnde 2 Janij 1796, toen hij hoorde, dat het hem sou gelde, is hij voortgaan: want der sijn informasjes van hem aan ’t Hoff gekomen, en daarop geordonneerd, soo sij hem mogten te weeten komen, hem direkt te vatten: het is de soon van onse thans fungerende Beul, sijn naam is Petrus van Gurkum.
Bron: Dagboeken van Roelof Storm (1774-1814)
Er rees nog een probleem voor Petrus. Hem werd ook verboden om de geneeskunde te beoefenen, zie onderstaande tekst uit de Leeuwarder Courant. Het artsexamen dat hij blijkbaar had afgelegd werd ongeldig verklaard. Toch liep het vermoedelijk in de praktijk niet zo’n vaart. Immers volgens de overlijdens advertentie voor zijn derde vrouw Tryntje Kramer, zie boven, staat dat Petrus in 1808 te Leeuwarden woont en werkt als Ledezetter.
Bataafsche Leeuwarder courant 17-04-1802