Toen ik het huwelijkscontract van Jan Roelfs Pool en Anna Westermolen had opgespoord had ik dus te maken met twee ouderparen: Pool en Westermolen. Met Pool werd ik mooi ondersteund, want er lag een duidelijk stapeltje oude documenten met daarin een neerslag van een jarenlange rechtsgang over de failliete boedel van Roelf Roelfs Pool.
(De archieven van de Hoge Justitiekamer en andere gewestelijke rechterlijke instellingen tot 1811
1213. Stukken betreffende de verdeling van de boedel van Roelf Roelfs Pool te Zeerijp onder de crediteurs; vereffening eener onbeheerde nalatenschap.
Datering 1784-1788; inv.1213, toeg.136)
Het komt er op neer dat Roelf Roelfs een handelaar was. Hij handelde in alles wat los en vast zat: huizen, paarden noem maar op. Hij leende geld van anderen en op een dag ging het mis: hij kon zijn schulden niet meer betalen. Dus werd hij door zijn schuldeisers voor het gerecht gedaagd.
Uit bovengenoemde documenten blijkt dat Roelf Roelfs al in 1782 in moeilijkheden kwam, vier jaar na het overlijden van zijn vrouw Aeltje (overleden 04-07-1778). Uiteindelijk zijn er toch wat mensen die het te gortig werd, naar de rechter gelopen, en Roelf Roelfs werd failliet verklaard. Zo ontspon zich in de periode tussen 1784 en 1788 een juridische touwtrekkerij tussen schuldeisers die allemaal hun deel van de opbrengst van de te verkopen boedel (van Roelf Roelfs Pool) wilden hebben. Het ging vooral om zijn huis en zijn land. Halverwege deze rechtsgang overleed Roelf Roelfs Pool, 59 jaar oud, op 21 feb 1786 te Zeerijp.
De vrouw van Roelf Roelfs
Nog onbekend was de herkomst van de vrouw van Roelf Roelfs. Aeltje Jans wordt zij genoemd in het huwelijks contract van Jan Roelfs Pool en Anna Westermolen. Om precies te zijn: advocaat G. W. Nortier als gevolmachtigde van Aeltjen Jans.
Van Gert Schansker, die onderzoek doet naar de roots van de familie Halsema, kreeg ik een mail waarin hij schreef:
Te Eppenhuizen woont vanaf ongeveer 1730 een beurtschipper genaamd Christiaan Jans en zijn vrouw Geertruid Claasen. Om volledig onduidelijke reden noemen een aantal van hun kinderen zich later Halsema en vandaar onze belangstelling. Christiaan en Geertruid hebben een zoon Claes die te Eppenhuizen 28 september 1762 trouwt met Nanje Jans. Namens de bruid zijn daarbij aanwezig Henric Jans en Ecke Jansen als broers, Roelef Roelefs en Aeltjen Jansen aangetrouwde swager en volle zuster.
Opnieuw een huwelijks contract dus waaruit zou kunnen blijken dat onze Aaltje Jans een zuster had genaamd Nanje Jans die trouwde met Claes Christiaans. Gert Schansker vervolgt:
… in het zelfde rechterlijk archief van Kantens, Stitswerd, Eppenhuizen komt een andere akte voor. 1-5-1752: Eelje Frericks wed: van wijlen Jan Hindriks woonagtig te Middelstum heeft verkocht aan haar zoon en dochter Ekke Jans en Nanje Jans haar plaets met beklemming van 38 grasen (37 grasen van de Heer Greving te Leermens en 1 gras van de kerk van Eppenhuizen) gelegen te Eppenhuizen voor 500 Car gl.
In deze akte van verkoop is dus eveneens sprake van een Ekke en een Nanje, met als moeder Eelje Frericks, weduwe van ene Jan Hindriks. Moeder Eelje en haar man Jan Hindriks huurden blijkbaar land in Eppenhuizen en hadden daarmee een bedrijf. Jan Hindriks overleed en de weduwe deed de zaken over aan haar kinderen. Zelf ging ze wonen in Middelstum. Naar aanleiding van deze gegevens, en met dank aan Gert Schansker, neem ik aan dat dit dezelfde Ekke en Nanje zijn als de familie van onze Aeltje. Want ik heb me altijd afgevraagd waar de naam van de dochter van Roelf Roelfs: Eelje vandaan kwam. Die moest vernoemd zijn, maar naar wie? Bovendien kreeg Eelje Roelfs een kind dat ze Nantje noemde.
Vervolgens bleek dat de ouders van Nantje en Ecke en Hendric en Aeltje, te weten Eelje Frericks en Jan Hindriks, doopsgezind waren. Dat maakte het vinden van gegevens omtrent dit gezin, en dus van de vrouw van Roelf Roelfs Pool, lastig.
den 8 7ber 1757 na voorgaende
onderwijs aengenomen
Nantje Jans (vertrokken)
Bron: ledematen Eppenhuizen
en
den 8 7ber 1757 na voorgaende
onderwijs aengenomen
Ekke Jans
Bron: ledematen Eppenhuizen
“Ekke Jans, bejaert perzoon van Mennisten tot ons overgekomen”
Doopboek Eppenhuizen 1734-1811
Collectie DTB (toegang 124)
Inventarisnummer 63
Een maand voor hij stierf (vgl onderstaand documentje van januari 1786) wenste Roelf Pool nog te trouwen met de weduwe Engelina Christoffers (50 jaar):
Ick Ondergeschreeven Roelf Roelfs Pool beken door deesen mij ten huwelijk verbonden te hebben met de edele Engeltjen Cristoffers wed. Van DeE Harm Remmerts en versoeke dus door deesen zeer vrindelijk aan het Hoog Edele Gerichte ons daar in Autorijsaatje te verleenen om ons huwelijk te moogen voortsetten
[getekend] Roelf Roelfs, met Klaas Pieters en Nanne Harkes als getuigen.
Engelina Stoffers had hem in het voorgaande jaar in zijn ziekbed verzorgd, en het huwelijk dat ze wilden sluiten zal wel een of andere slimmigheid zijn geweest. Ook van Engeltje zat er een rekening bij de documenten van de schuldeisers. De kosten van de boodschappen die zij voor hem had gedaan.
Het voornemen van Engeltje en Roelf om te trouwen kon niet worden uitgevoerd doordat de rechter in ’t Zandt, Adam Tebbens, geen toestemming gaf. Vermoedelijk omdat het onderzoek omtrent de crediteuren en de boedel nog volop in gang was. Uiteindelijk ging het huwelijk niet door omdat Roelf Pool overleed.
Engeltje ging tegen de weigering van Adam Tebbens in beroep medio Februari:
…… Adam Tebbens, de Rigter van ’t Zandster regt, zonder wiens toestemming de Predikant ter plaatse zwarigheid maakt de huwelijksproclamatie te doen weigert hiertoe zijne consente te geven. Eene weigering dewelke van allen grond ten eenemaal is gedestitueert des te meer, nadien de tweede Remte zig ook nog ten overvloede, hoe onnodig zulks ook moge schijnen, voorsien heeft van een verklaaring van haare twee voorkinderen, waar van de eene reeds 28 jaaren en de andere in ’t 25 jaar oud is waarbij deze volledig in de voortzetting van ’t huwelijk consenteren en van de nalatenschap van hun vader volkomen afstaan, volgens handschrift hier annex.
Reactie van de autoriteiten:
De HHeren Lieut. Hooftmannen hebben hierop gerequireerd het bericht van den Richter Tebbens binnen drie maal vier en twintig uren bij den Hove in te dienen na insinuatie zonder verdere resumtie.
Actum in Camera Saturdag den 18 Feb: 1786
s. Gockinga
Vlak na zijn overlijden schreef Eelje, zijn dochter en de zuster van Jan Roelfs Pool de volgende brief:
Kerkhof Zeerijp
Aan de Edele Moogende H.Heeren
Luitenant en Hooftmannen
voor de Hooge Justitiekamer van Stad en Lande
Vertoonen U Edele Mogende met allen eerbied Rienje Claassen en vrouw Eye Roelfs, dogter van Roelf Roelfs, dat deze haar vader gisteren avond in de Zeerijp overleden is in de allerkommerlijkste omstandigheid, zonder iets natelaaten, waaruit hetlijk behoorlijk kan ter aarde besteld worden, nadien deszelfs boedel reeds lang onder geregtelijke beschrijving is geweest. Aangezien nu Remten, dewelke zelfs verscheiden kinderen hebbende, sig in eenen behoeftigen staat bevinden, de laatsteliefdeplicht aan ’t lijk haars vaders wenscht te volbrengen, wenden Remten zig submis tot U Edele Mogenden meteerbiedig verzoek [….] om sonder zig in eenige opzigt te praejudiceren een paard een kabinet en eenig oud beddegoed, ’t welk weleer aan haar vader heeft toebehoort en thans nog bij hem bevonden wierd te mogen verkoopen op dat uit de provenue daarvan ’t lijk ter aarde werde bestelt, praesenterenden ’t geen daarvan onvermoedelijk mogt overblijven in regtshanden op tebrengen.
[getekend door de advocaat]
Dr. T.A. ten Berge in qlté
In de vergadering van de autoriteiten in Groningen, bijeen op Dingsdag den 21 Feb 1786, werd de brief van Rienje Claassen en Eelje Roelfs voorgelezen.
Men stemde toe in het verzoek “mits de verkopinge door de gerigtswedman werde gedaan.”
Ik neem dus aan dat Roelf Roelfs Pool hoe dan ook, begraven is op het kerkhof van Zeerijp.